با کبد چرب مان چه کنیم؟
کبد چرب چیست؟
کبد چرب بر اساس علت ایجاد آن انواع مختلفی دارد اما آن چیزی که اخیرا خیلی شایع شده و عموم مردم به آن کبد چرب می گویند همان کبد چرب غیر الکلی است که در واقع یک بیماری سبک زندگی است و علت اصلی آن سبک زندگی نادرست است. کبد چرب غیر الکلی در بحث بیماریشناختی گسترهای از بیماریها و اختلالات از رسوب چربی خون در سلولهای کبدی تا التهاب سلولها، فیبروز، سیروز و نهایتا سرطان هپاتوسلولار کارسینوما را شامل می شود.
علل کبد چرب چیست؟
علت اصلی و شایع بیماری همانطور که اشاره شد سبک ناسالم زندگی است اما به عنوان علل بروز بیماری می توان به عواملی مانند مصرف بیرویه برخی داروها، اختلالالت متابولیسم مادرزادی، دیابت نوع 2 ، اختلال چربی خون، بای پس ژژونال ایلئوم، چاقی و سوء تغذیه اشاره کرد و چاقی، سندرم متابولیک (افزایش همزمان چاقی شکمی، فشارخون، چربی خون و قند خون)، دیس لیپیدمی و دیابت نوع 2 از شایعترین علل بروز بیماری می باشند بطوریکه شیوع کبد چرب غیرالکلی در افراد چاق تا %90 و در افراد دچار دیابت نوع2 شیوع آن %50 تا 70% گزارش شده است.
سبک زندگی نادرست چیست؟
برای تعریف سبک زندگی نادرست ابتدا باید سبک صحیح زندگی کردن را توضیح دهیم. به طور کلی افکار و رفتاری که انسان را به سمت سلامت کامل جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی هدایت کند سبک سالم زندگی کردن است که ابعاد مختلفی را در بر می گیرد و ما در این مورد کبد چرب به سه پایه اصلی آن یعنی تغذیه خوب و با کیفیت، فعالیت فیزیکی بدنی مناسب و روان سالم و پویا اشاره می کنیم. درباره سبک زندگی در مقاله های بعدی بیشتر خواهم نوشت.
اهمیت این موضوع چیست؟
کبدچرب شایعترین مشکل کبدی در دنیاست. یک چهارم جمعیت جهان کبد چرب دارند. تاکنون هیچ دارویی نتوانسته کبدچرب را درمان کند، هرچند با توجه به شیوع فراوان این مشکل کبدی در دنیا، پژوهش های دامنه دار در سرتاسر جهان در دست انجام است و امید می رود طی 3 تا 5 سال آینده، داروهای اثربخشی برای درمان کبدچرب به بازار دارویی معرفی شود.
درمان کبد چرب چیست؟
تنها مداخله اثربخش در درمان کبدچرب که اثر آن در مطالعات متعدد به اثبات رسیده و حتی با کاهش فیبروز کبد همراه بوده، کاهش وزن به میزان 10 تا 15 درصد وزن بدن است. شواهدی وجود دارد که حتی اگر وزن کاهش نیابد، با رعایت رژیم غذایی و فعالیت بدنی، چربی کبد می تواند کاهش یابد، هرچند تاثیر این دو عامل در غیاب کاهش وزن، اندک است.
سطح خونی آنزیمهای کبدی در مبتلایان به کبدچرب، حتی بدون هیچ مداخله و درمانی، در طول زمان بالا و پایین می شود. از آن مهمتر، اگر یک فرد مبتلا به کبد چرب آنزیم های بالا داشته باشد و در گذر زمان، بدون آن که کاهش وزن، فعالیت بدنی و پرهیزهای غذایی (که تنها مداخلات موثر در درمان کبد چرب هستند) را در پیش گرفته باشد، سطح آنزیم های کبدی او کاهش یابد، یکی از احتمالات مهم آن است که وضعیت کبد او بدتر شده باشد و حتماً باید توسط پزشکان متخصص از نظر بیماری پیشرفته کبدی (فیبروز) و نزدیک شدن به سیروز کبدی بررسی شود زیرا در کبد چرب با رسوب چربی در سلولهای کبدی و با ایجاد التهاب باعث آسیب آنها شده و در صورت عدم درمان مناسب میتواند تبدیل به سیروز کبدی یا از کار افتادن کبد بشود.
پس برای پیشگیری از عوارض کشنده و خطرناک کبد چرب باید این دستورات را هرچه سریع تر اجرا نماییم:
کاهش وزن
مهمترین اقدام برای درمان کبد چرب کاهش وزن هست. کاهش 10 تا 15 درصد وزن مناسب است. باید کالری دریافتی روزانه 500 کالری کاهش یابد و کاهش وزن سالم هفتگی نیم تا یک کیلوگرم می باشد.
تغییر در عادات غذایی یکی از مهمترین اقدامات برای کاهش وزن و درمان کبد چرب هست:
- از مصرف قند و شکر و نوشابه پرهیز نمایید و استفاده از غذاهای نشاسته دار مثل برنج، نان، سیبزمینی و پاستا را محدود نمایید.
- دریافت چربیهای اشباع و ترانس مثل چربی حیوانی و پوست مرغ را کاهش دهید و آن را با چربیهای غیراشباع و زنجیره متوسط مثل روغن زیتون و کلزا و روغن های حاوی امگا 3 جایگزین کنید
- از شربتهای با قند بالا در غذاها و نوشیدنیها پرهیز نمایید
- الکل مصرف نکنید
- از غذاهای حاوی فیبر بیشتر استفاده کنید
- رژیم غذایی مدیترانهای مقاومت به انسولین و شدت بیماری را کاهش می دهد
- مکملهای غذایی حاوی پروبیوتیک و سینبیوتیک برای بهبود وضعیت عمکرد کبد و آنزیمهای کبدی در کبد چرب موثرند.
- در رژیم تغذیهای کبد چرب باید به کافی بودن پروتئین رژیم توجه داشته باشیم
ورزش در کنار تغذیه مناسب عامل مهمی برای درمان کبد چرب محسوب می گردد:
- ورزشهای بیهوازی متوسط 20 تا 30 دقیقه در روز مثل راه رفتن تند و دوچرخه ثابت بسیار مفید است
- تمرینات مقاومتی و قدرتی 2-3 بار در هفته انجام شود
ویتامین E و داروهای کاهنده مقاومت به انسولین در درمان دارویی کبد چرب موثرند
| دکتر مجید رضازاده متخصص پزشکی اجتماعی |
